Eksmisja jest definiowana jako usunięcie kogoś z lokalu bądź nieruchomości. Zwykle odbywa się to na podstawie wyroku sądowego.
W jakich sytuacjach może dojść do eksmisji? W Polsce przede wszystkim wtedy, gdy osoba zajmujmąca nieruchomość nie ma do niej tytułu prawnego, np. zajęła ją samowolnie lub wypowiedziano jej umowę najmu. Są też wyjątkowe sytuacje, gdy nawet osoby posiadające tytuł prawny do lokalu mogą być z niego usunięte, np. gdy dalsze przebywanie w nim stwarza zagrożenie dla ich zdrowia i życia.
Osoby, przeciwko którym toczy się sprawa o eksmisję, są o tym powiadamiane pisemnie. Otrzymują one pozew o eksmisję oraz pismo z sądu z informacją o terminie rozprawy. Mają prawo do złożenia pisemnej odpowiedzi na pozew w ciągu 14 dni od daty jego otrzymania. W piśmie tym można przedstawić wszelkie okoliczności, które doprowadziły do sytuacji będącej przyczyną eksmisji. Można także ubiegać się o zwolnienie z kosztów sądowych i o ustanowienie adwokata z urzędu.
Ochrona przed eksmisją
Jeśli osoba, która ma być eksmitowana, jest w określonej sytuacji życiowej (jest kobietą w ciąży; osobą małoletnią, niepełnosprawną lub ubezwłasnowolnioną bądź opiekunem takiej osoby, który z nią mieszka; osobą obłożnie chorą; emerytem lub rencistą spełniającym kryteria do świadczenia z pomocy społecznej; ma status bezrobotnego; bądź spełnia inne przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały), podlega szczególnej ochronie i ma prawo do lokalu socjalnego. Jeśli zgodnie z wyrokiem sądu lokator jest uprawniony do lokalu socjalnego, wykonanie eksmisji zostaje wstrzymane do czasu, gdy taki lokal zostanie zapewniony przez gminę.
W przypadku eksmisji obowiązuje tzw. okres ochronny. Oznacza to, że nie można eksmitować lokatora bez wskazania lokalu, do którego ma nastąpić przeprowadzka, w okresie od 1 listopada do 31 marca roku następnego.
Szukasz działki pod swój wymarzony dom? Sprawdź koniecznie działki na sprzedaż Częstochowa oraz działki na sprzedaż Dąbrowa Górnicza.
Kiedy ochrona nie obowiązuje
Jednak jest kilka wyjątków, gdy lokatorzy nie są objęci ochroną. Okres ochronny nie obowiązuje, gdy do eksmisji doszło z powodu przemocy w rodzinie, wykraczania przeciw porządkowi domowemu w sposób rażący lub uporczywy, zachowania, które sprawia, że korzystanie z innych lokali w budynku staje się uciążliwe, a także zajęcia lokalu bez tytułu prawnego. W tych okolicznościach sąd może również orzec o braku prawa do lokalu socjalnego.
Ostatnio spore kontrowersje wzbudził zapis o najmie instytucjonalnym zawarty w ustawie o Krajowym Zasobie Nieruchomości. Zgodnie z tym zapisem, lokator ma złożyć oświadczenie, iż przyjmuje do wiadomości, że w przypadku egzekucji nie przysługuje mu prawo do lokalu socjalnego. Dotyczy to najmu instytucjonalnego, czyli prowadzonego przez podmioty gospodarcze. Zapis ten został skrytykowany (m.in. przez Rzecznika Praw Obywatelskich) za to, że nie chroni wystarczająco praw lokatorów i że umożliwi tzw. eksmisje na bruk, które w wielu przypadkach prowadzą do bezdomności.